Πολλές φορές στη διαδρομή μας καθώς και στα συναπαντήματά μας, τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως προσδοκούσαμε ή θεωρούσαμε φυσικό να πάνε.
Υπάρχουν φορές που ξεκινούμε θέλοντας να πάμε προς τα “εκεί”, αλλά τελικά, χωρίς καλά-καλά να καταλάβουμε πώς έγινε, βρισκόμαστε “αλλού”. Ξαφνιαζόμαστε που πιάνουμε τον ίδιο τον εαυτό μας να ενεργεί πέρα από τις προθέσεις μας. Φωνάζουμε ότι τώρα μάθαμε πια… και την επόμενη φορά όλα θα είναι διαφορετικά. Κι όμως. Έρχεται η επόμενη φορά, και πάλι τα ίδια.
Μάλιστα, συμβαίνει συχνά να αχνοφαίνονται και κάποιες κοινές γραμμές στα σχέδια των γεγονότων. Λες και βιώνουμε ξανά και ξανά ένα επαναλαμβανόμενο σενάριο.
Ένα παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι έρχομαι για πολλοστή φορά αποφασισμένος να σου πω ότι η συμπεριφορά σου είναι απαράδεκτη· ότι δεν μπορεί να γίνεται συνέχεια αυτό που θέλεις εσύ κι ότι είμαι εξοργισμένος μαζί σου. Αντ’ αυτού, κάνω και πάλι αυτό που θέλεις εσύ. Και όχι μόνον. Τελικά, κουρνιάζω στην αγκαλιά σου και σου χαμογελώ αμήχανα – χωρίς καλά-καλά να καταλαβαίνω πώς έγινε για μια ακόμη φορά να σε λατρέψω σαν παιδί αντί να σου χυμήξω.
Γενικώς υπάρχουν περιστάσεις που χωρίς κάποιον προφανή λόγο φαίνεται να ενεργούμε λες κι εμείς οι ίδιοι σαμποτάρουμε τις προθέσεις μας.
Σε μερικές καταστάσεις λοιπόν είναι σαν να φιλοξενούμε μέσα μας έναν ξένο, ο οποίος ενίοτε παίρνει τα ηνία της συμπεριφοράς μας με αιφνιδιαστικό πραξικόπημα· έναν ξένο μέσα στο ίδιο μας το σπίτι, ο οποίος αποτελεί ταυτοχρόνως τόσο ένα δικό μας κομμάτι όσο και κάτι αλλότριο και απειλητικό.
Σαν να κατοικεί κρυμμένος στις υποσημειώσεις και στα “ψιλά γράμματα” της ίδιας μας της ύπαρξης και των σχέσεών μας, κάποιος σιωπηλός συνεταίρος στους τρόπους μας να οργανώνουμε τη ζωή μας και ό,τι κάνουμε με τους άλλους ανθρώπους.
Σαν να υπάρχουν κάποιες περιοχές του προσωπικού μας κόσμου που δεν επισκεπτόμαστε ποτέ, αλλά οι άνεμοι που πνέουν από εκεί συχνά καθορίζουν ολόκληρη την πραγματικότητά μας.
Σαν ακριβώς τη στιγμή που χρειαζόμαστε να εκδηλώσουμε σε ορισμένες καταστάσεις κάποιες όψεις του εαυτού μας, μυστηριωδώς δεν μπορούμε να το καταφέρουμε.
Θα έλεγα σχηματικά ότι αυτές οι “απαγορευμένες” όψεις μας είναι ένα σύνολο εν δυνάμει υπαρκτών, αλλά εμπράκτως μη διαθέσιμων δυνατοτήτων αλληλεπίδρασης με τον κόσμο. Για την περιγραφή αυτών των θαμμένων δυνατοτήτων θεωρώ, προσωπικά, όμορφο και χρήσιμο τον όρο “Σκιά”.
Η Σκιά μου είναι παρούσα όταν, με έναν τρόπο ειλικρινή και ταυτόχρονα σχιζοειδή, λέμε: “θέλω να κάνω κάτι αλλά, στην πράξη, δυσκολεύομαι από εμένα τον ίδιο και, ενώ δεν ξέρω γιατί ακριβώς με αναστέλλω, ο νους μου επιμένει ότι δεν έχω λόγο να αναστέλλομαι…”.
Η ΣΚιά δεν δημιουργείται γιατί κάποιος μας καταράστηκε ή μας τιμώρησε, αλλά απλώς γιατί είμαστε έτσι φτιαγμένοι, που “εκ κατασκευής”, ξαφνιάζουμε με τις αποφάσεις και τις επιλογές μας συχνά τον ίδιο τον συνειδητό μας εαυτό.
Επίσης, επειδή η Σκιά αρχίζει να σχηματίζεται κατά τον πρώτο κιόλας καιρό μετά τη γέννησή μας, από τότε κιόλας δεχόμαστε βροχή τις προσδοκίες των γονιών και εν γένει του περιβάλλοντος. Κάτω από το βάρος τους, κάποιες φορές, είναι σαν να γινόμαστε αόρατοι. Σαν να μη μας “βλέπουν”. Λες και γινόμαστε διάφανοι ως προς τις ανάγκες μας.
Τότε, νιώθουμε την ύπαρξή μας να συρρικνώνεται. Νιώθουμε ότι είμαστε ανίκανοι, ανεπαρκείς, με στρεβλωμένη αυτοεικόνα και αυτοεκτίμηση. Χάνουμε το αυταπόδεικτο δικαίωμα να καταλαμβάνουμε τον χώρο που δικαιωματικά μας ανήκει σ’ αυτήν τη γη, μόνο και μόνο γιατί μας γέννησαν. Οπότε, όποια όψη μας μαθαίνουμε επίπονα ότι δυσαρεστεί το πανίσχυρο περιβάλλον, είναι φυσικό να την απομονώνουμε στη Σκιά μας, μαζί με τα συναισθήματα που χαρακτηρίζουν αυτήν την όψη.
Έτσι, σταδιακά, είναι σαν να παγώνει στη σιωπή ένα ολόκληρο παιδικό μας κομμάτι, μία ολόκληρη παλέτα μη προσβάσιμων πλέον συναισθημάτων εκείνης της τόσο ξεχωριστής ηλικίας μας.
Για να περιγράψουμε αυτά τα “παγωμένα” στον χρόνοβιώματα, συχνά μεταχειριζόμαστε τον όρο “εσωτερικό παιδί”.
Η σημερινή παρουσίαση είναι μία πρώτη “συνάντηση γνωριμίας” με τις σκοτεινές, εκτός συνείδησης περιοχές, τις οποίες φιλοξενεί η κάθε ανθρώπινη ύπαρξη και συνιστούν την κατοικία του εσωτερικού της παιδιού.
_____________
Την εκδήλωση οργάνωσε το ΚΟΛΕΓΙΟ DEI (Θεσσαλονίκη) και πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Σερρών, στις 18 Δεκεμβρίου 2017.